Co to DDA?

DDA to skrót od Dorosłe Dzieci Alkoholików (ang. ACA – Adult Children of Alcoholics). W pierwotnym znaczeniu chodziło o samopomocowe grupy wsparcia działając ena bazie przejętego z ruchu AA programu Dwunastu Kroków. Stworzono je z myślą o osobach, które dorastały w rodzinie dysfunkcyjnej, gdzie przynajmniej jedno z rodziców było alkoholikiem i nie spełniało swoich podstawowych zadań wobec dziecka. W związku z tym osoby te wykształciły cechy ułatwiające egzystowanie w takiej rodzinie, lecz wydatnie utrudniające życie poza nią. Grupy DDA opierają się na założeniu, że ludziom z określonymi problemami najlepiej pomogą w zdrowieniu spotkania z osobami o podobnych trudnościach. Obecnie używa się tego terminu bardziej jako diagnoza opisowa problemów pacjenta wywodzącego się z rodziny alkoholowej, a nie tylko jako nazwa grup wsparcia dla takich osób. Jest to jedynie koncept mającym charakter teoretyczny, który został wyprowadzony z doświadczeń terapeutycznych, wykorzystywany w terapii i ruchu samopomocowym, ale nie jest to uznawane jako jednostka chorobowa czy samoistne zaburzenie osobowości.

Początki DDA - tzw. 'Lista rzeczy do prania'

Za początek powstania grup DDA uznaje się rok 1978, kiedy to Tony A. opublikował tzw. ‘Listę rzeczy do prania’ (and. ‘The laundry list’). Opisał on w niej cechy dorosłych dzieci alkoholików. Według niego są to:

- izolacja,

- strach przed ludźmi i autorytetami,

- ciągłe szukanie aprobaty,

- strach przed rozzłoszczonymi ludźmi,

- strach przed osobistą krytyką,

- zostanie alkoholikiem, poślubienie alkoholika lub jedno i drugie,

- postrzeganie siebie jako ofiary,

- przytłaczające poczucie odpowiedzialności,

- większa troska o innych niż o siebie,

- poczucie winy, gdy staje się we własnej obronie,

- uzależnienie od ekscytacji,

- mieszanie miłości z litością,

- ‘kochanie’ ludzi, którzy potrzebują ratunku,

- wypychanie uczuć,

- utrata zdolności odczuwania,

- niska samoocena,

- surowe osądzanie siebie,

- bycie przerażonym porzuceniem,

- robienie wszystkiego, aby utrzymać związek,

- zostanie ‘paraalkoholikami’ (ludźmi, którzy bez picia przybierają cechy choroby),

- zostanie ‘reaktorami’ zamiast ‘aktorami’.

Nie każde dorosłe dziecko alkoholików wykazuje wszystkie te cechy. Jest to kwestia bardzo indywidualna.

W Polsce pierwsze grupy samopomocowe DDA powstały w 1986 roku.

Cechy DDA wg Janet G. Woititz

W swojej przełomowej książce z 1983 roku, „ Dorosłe dzieci alkoholików ”, nieżyjąca już Janet G. Woititz, przedstawiła 13 cech dorosłych dzieci alkoholików.  Dr Janet była autorką bestsellerów, wykładowcą, doradcą, jak również żoną alkoholika.

Opierając się na swoim osobistym doświadczeniu z alkoholizmem i jego wpływie na jej dzieci, a także pracy z pacjentami wychowanymi w dysfunkcyjnych rodzinach, Janet odkryła, że ​​te wspólne cechy są powszechne nie tylko w rodzinach alkoholowych, ale także u tych, którzy dorastali w rodzinach gdzie były inne kompulsywne zachowania .

Przykłady takich zachowań obejmowały głównie hazard, nadużywanie narkotyków lub przejadanie się. W grę wchodziły również inne rodzaje dysfunkcji, takie jak przewlekle chorzy rodzice lub osoby o surowych postawach religijnych.

Autorka przytoczyła, że ​​dorosłe dzieci alkoholików (DDA) często:

• zgadują, jakie jest normalne zachowanie,
• mają trudności z prześledzeniem projektu od początku do końca,
• kłamią, kiedy równie łatwo byłoby powiedzieć prawdę,
• osądzają siebie bez litości,
• mają trudności z zabawą,
• traktują siebie bardzo poważnie,
• mają trudności w związkach,
• nadmiernie reagują na zmiany, nad którymi nie mają kontroli,
• nieustannie szukają aprobaty i afirmacji,
• czują, że różnią się od innych ludzi,
• są super odpowiedzialne lub super nieodpowiedzialne,
• są niezwykle lojalne, nawet w obliczu dowodów, że lojalność jest niezasłużona,
• są impulsywne,
• mają tendencję do zamykania się w trakcie działania bez poważnego rozważenia alternatywnych zachowań lub możliwych konsekwencji.
• ich impulsywność może prowadzić do dezorientacji, nienawiści do samego siebie i utraty kontroli nad otoczeniem.

DDA w związkach

Wiele dorosłych dzieci alkoholików zatraca się w relacjach z innymi, czasami czując pociąg do alkoholików lub osób o innych kompulsywnych osobowościach, takich jak pracoholicy, którzy są emocjonalnie niedostępni.

Dorosłe dzieci mogą również nawiązywać relacje z innymi osobami, które potrzebują ich pomocy lub ratunku, do tego stopnia, że ​​zaniedbują własne potrzeby. Jeśli skupiają się na przytłaczających potrzebach kogoś innego, nie muszą patrzeć na własne trudności i niedociągnięcia.

Co więcej, dzieci, które musiały być rodzicami dla własnych rodziców mogą wyjść z założenia, że są odpowiedzialni za innych, co może prowadzić do tworzenia relacji, w których osoby takie będą próbowały uzależnić od siebie swojego partnera.

Innym możliwym scenariuszem jest także tworzenie związków, w których DDA będzie się ciągle domagało uwagi w celu zaspokojenia potrzeb, które nie zostały zaspokojone przez rodziców w okresie dorastania. To z kolei prowadzi do budowania niezdrowych i niestabilnych relacji, które znane są dzieciom alkoholików z ich własnego dzieciństwa.

Wpływ dorastania w rodzinie z problemem alkoholowym na rozwinięcie uzależnienia

Wychowywanie się w domu z problemem alkoholowym nie musi oznaczać, że u danej osoby rozwinie się uzależnienie. Niemniej jednak, ryzyko to jest 4-krotnie większe niż u kogoś, kogo rodzice nie są alkoholikami. Związane jest to z często doświadczanym poczuciem osamotnienia i zaniżonym poczuciem własnej wartości.

Możliwe przyczyny takiego zjawiska to również:

- genetyka, która może przyczynić się do uzależnieniu od alkoholu,

- nadużycia lub inne traumatyczne przeżycia z dzieciństwa np. chaotyczne, nieprzewidywalne życie rodzinne,

- powielanie schematu polegającego na tłumieniu uczuć i nieumiejętności radzenia sobie z emocjami.

Role przyjmowane przez DDA

Aby przetrwać w rodzinie alkoholowej dzieci często przybierają określoną rolę. Rola ta jest często przesłanką tego, jak dziecko będzie radziło sobie potem w życiu dorosłym życiu. Wyróżnia się:

Bohater rodzinny
Przeważnie pełni ją najstarsze dziecko, które nakłada na siebie wiele obciążeń. Jest wzorowym uczniem, opiekuje się młodszym rodzeństwem. Rezygnuje ze swoich przyjemności aby godzić rodziców, pomagać im porządkować chaos spowodowany piciem jednego z nich. Nie okazuje bólu, cierpienia ani innych swoich uczuć, bo się ich wstydzi. Uważa i zachowuje się jakby był jedynym dorosłym w rodzinie.

Niewidzialne dziecko
Ma własny świat fantazji, izoluje się od rówieśników. Ma problemy ze snem, niską odporność organizmu. Jest często smutne lub na swój wiek poważne. Perfekcyjnie opanowało ‘regułę trzech nie’: nie warto nikomu ufać, nie warto nikomu mówić, nie wolno czuć.

Kozioł ofiarny
Na nim wyładowywane są wszystkie emocje. Często jest obwiniany i poniżany. Rodzice wmawiają mu, że są z nim trudności wychowawcze. Często w młodym wieku sięga po używki. Charakterystyczny jest też bunt przeciw zasadom.

Maskotka/błazen
Szybko staje się ozdobą rodziny. Jest urocze, rozładowuje napięcia w rodzinie. Nikt nie traktuje go poważnie, traci umiejętność rozróżniania, co jest poważne, a co nie.

Gdzie szukać wsparcia

Wiele dorosłych dzieci alkoholików uważa, że ​​poszukiwanie profesjonalnego leczenia lub poradnictwa w celu wglądu w swoje uczucia, zachowania i zmagania pomaga im osiągnąć większą świadomość tego, jak dzieciństwo ukształtowało to, kim są dzisiaj.

Na początku proces ten jest często przytłaczający, ale może pomóc ci nauczyć się wyrażać swoje potrzeby i radzić sobie z konfliktami w nowy i konstruktywny sposób.

Inni znajdują ukojenie w grupach wsparcia. Działają one tak naprawdę w każdym mieście. Warto poszukać ich w wyszukiwarce internetowej lub na Facebooku.

Ważne jest również wsparcie najbliższych. A jak udzielić takiego wsparcia?

• Wysłuchaj: Wiele osób, które doświadczyły traumy w dzieciństwie, zostało zignorowanych, pomiętych i odrzuconych. Gotowość do słuchania pokazuje, że chcemy wesprzeć daną osobę.

• Zaakceptuj ich doświadczenia: Ze względu na model zaprzeczania, który miał miejsce w ich rodzinnym domu, wiele dzieci alkoholików zmaga się z poczuciem, że nikt im nie wierzy. Samo potwierdzenie ich wersji wydarzeń może być więc pocieszające.
• Miej cierpliwość: Pokaż, że jesteś gotowy do okazania wsparcia, ale pozwól ukochanej osobie przyjść do ciebie na własnych warunkach. Nie próbuj ich naciskać.
• Zapewnij ich, jak bardzo są dla ciebie ważni: Może to być szczególnie pomocne, jeśli dana osoba jest twoim partnerem lub bliskim przyjacielem, ponieważ najprawdopodobniej nie byli postrzegani jako „cenni” w swojej rodzinie.
• Zachowaj właściwe granice: pamiętaj, że nie jesteś odpowiedzialny za ich wyleczenie. Chociaż możesz i powinieneś okazywać wsparcie, nie traktuj ich problemów jako własnych i pamiętaj, aby zadbać też o własne potrzeby.

‍